اگر عاشق موسیقی باشید و بخواهید یک ابزار باکیفیت برای شنیدن آثار محبوب خود انتخاب کنید، هدفون گزینه بهتری برای شما خواهد بود یا اسپیکر؟ از سوی دیگر، اگر قصد راه‌اندازی یک استودیو را داشته باشید، به تجهیزاتی چون کارت صدا، میدی کنترلر، هدفون، اسپیکر مانیتورینگ، کابل‌های رابط و موارد متعدد دیگر نیاز دارید؛ اما اگر بودجه شما بسیار محدود باشد، مجبور خواهید شد برخی از این تجهیزات را از فهرست خود حذف کنید و مثلاً شاید از بین هدفون و اسپیکر، یکی را انتخاب کنید. حال سوال اصلی اینجاست که برای شنیدن، ساخت و میکس موسیقی، اسپیکر انتخاب بهتری است یا هدفون؟ در این مطلب، به مقایسه هدفون و اسپیکر می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم به این پرسش پُرتکرار و مهم، پاسخ دهیم.
تفاوت‌های هدفون و اسپیکر در یک نگاه
اگر به دنبال پاسخی مفصل و دقیق برای پرسش‌های مطرح‌شده در بخش مقدمه هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید؛ اما در صورتی که به پاسخی کوتاه برای این پرسش‌ها نیاز دارید، جدول زیر می‌تواند به شما کمک کند:
| شاخصه مورد مقایسه | هدفون | اسپیکر |
| انعطاف‌پذیری کاربری | عالی (امکان استفاده در محیط‌های مختلف) | ضعیف (ابعاد بزرگ و نیاز به فضای مناسب) |
| نقاط ضعف صوتی | طبیعی نبودن نحوه بازتولید صدا، بازنمایی فضا و موقعیت صداها | وابستگی شدید به شرایط اتاق |
| احتمال خستگی گوش | بالا (به دلیل نزدیکی منبع صدا) | متوسط/پایین (در صورت کنترل ولوم و مدت زمان کار) |
| راحتی استفاده | عالی (عدم نیاز به تجهیزات جانبی در اغلب موارد، ابعاد کوچک و وزن کم) | ضعیف (نیاز به کارت صدا و چینش صحیح) |
| ایزولیشن | عالی (خصوصاً در نمونه‌های پشت بسته) | ضعیف |
| قیمت | از حدود ۵۰ دلار به بالا | از حدود ۲۰۰ دلار به بالا |
| شرایط کاربری ایده‌آل | ضبط و مانیتورینگ صدا و لذت بردن از موسیقی در محیط‌های مختلف | میکس و مسترینگ صدا و لذت بردن از موسیقی در محیط‌های شخصی |
شرایط محیط را در نظر بگیرید
بیایید ابتدا درباره هدفون‌ها صحبت کنیم. هدفون‌های حرفه‌ای معمولاً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
● پشت بسته (closed-back)
● پشت باز (open-back)
در هدفون‌های پشت بسته، بخش پشتی ایرکاپ‌ها یا همان گوشی‌های هدفون، هیچ منفذی ندارد و بدین نحو، جلوی نفوذ صداهای محیط اطراف به تجربه شنیداری شما گرفته می‌شود. در مقابل، ایرکاپ‌های هدفون‌های پشت باز دارای منافذ متعدد و یا بعضاً توری‌شکل هستند؛ در نتیجه، صداهای موجود در محیط اطراف، به‌راحتی به گوش می‌رسند و هیچ مانعی بر سر راه این صداهای مزاحم وجود ندارد.
با این اوصاف، طبیعتاً هدفون‌های پشت باز نمی‌توانند انتخاب مناسبی برای استفاده در محیط‌های شلوغ و عمومی باشند و تنها برای شنیدن و تولید موسیقی در فضاهای آرام و شخصی به‌کار می‌روند؛ اما این دسته از هدفون‌ها، صدا را به‌شکلی ناب‌تر، تمیزتر، وسیع‌تر و طبیعی‌تر بازتولید می‌کنند و به همین دلیل، آدیوفایل‌ها و موزیسین‌هایی که کیفیت را در اولویت قرار می‌دهند، عمدتاً به سراغ هدفون‌های پشت باز می‌روند. همچنین، اگر قصد دارید برای اموری چون میکس موسیقی در استودیو فقط از هدفون بهره بگیرید و بودجه یا شرایط استفاده از اسپیکر مانیتورینگ را ندارید، بهتر است یک هدفون پشت باز تهیه کنید.
شرکت HEDD، یکی از برجسته‌ترین تولیدکنندگان اسپیکر مانیتورینگ و هدفون، درباره هدفون‌های پشت باز چنین گفته است:
“For critical listening and the most natural sound reproduction, open-back headphones are the best solution.”
«برای شنیدن جزءنگرانه موسیقی و دریافت طبیعی‌ترین صدای ممکن، هدفون‌های پشت باز بهترین گزینه هستند.»
از سوی دیگر، هدفون‌های پشت بسته می‌توانند در محیط‌های شلوغ و پرازدحام، برای شما سکوتی نسبی را به ارمغان بیاورند و از این نظر، امتیاز بسیار بالاتری از هدفون‌های پشت باز کسب می‌کنند. پس اگر در یک فضای عمومی مانند خیابان، مترو و دفتر کار به موسیقی گوش می‌دهید، قطعاً باید به سراغ هدفون‌های پشت بسته بروید. به کاربران حرفه‌ای که قصد دارند در استودیوی خود به ضبط وکال و ساز بپردازند نیز این دسته از هدفون‌ها را توصیه می‌کنیم؛ زیرا در صورت استفاده از هدفون‌های پشت باز، صدا به بیرون از ایرکاپ‌ها نشت می‌کند و توسط میکروفونِ خواننده/نوازنده دریافت می‌شود. اگر در زمینه ویرایش صدا کار کرده باشید، حتماً می‌دانید که اصلاح چنین مشکلاتی، بسیار دشوار و یا حتی غیرممکن است!
هدفون و اسپیکر؛ دو تجربه شنیداری متفاوت
طبیعتاً استفاده از اسپیکر در محیط‌های عمومی امکان‌پذیر نیست؛ اما در فضاهای شخصی و استودیویی، استفاده از هدفون یا اسپیکر، چه تفاوت‌هایی را در تجربه شنیداری شما رقم می‌زند؟
اگر بخواهیم پاسخی کوتاه به این پرسش بدهیم، باید بگوییم که با توجه به نحوه عملکرد سیستم شنیداری انسان، تجربه شنیدن موسیقی با این دو وسیله، به‌کلی متفاوت است. در زندگی روزمره، مغز ما از هر گوش یک سیگنال متفاوت را دریافت می‌کند و با تحلیل تفاوت‌های آنها، مواردی چون جهت و شدت صدا را تشخیص می‌دهد.
اسپیکرها، امواج صدا را در محیط پخش می‌کنند و این امواج پس از برخورد به اشیاء و دیوارها، به سمت گوش ما بازمی‌گردند. ذهن ما با تحلیل داده‌های دریافتی، شاخصه‌های مختلف صدا را تشخیص می‌دهد و بدین نحو، ما می‌توانیم موسیقی را به طبیعی‌ترین شکل ممکن تجربه کنیم. اما در زمان شنیدن موسیقی به‌وسیله هدفون، شرایط کاملاً متفاوت است؛ زیرا در هدفون، صداها در چند سانتی‌متری گوش ما و به‌صورت همزمان از دو کانال چپ و راست تولید می‌شوند و بدون کوچک‌ترین تأثیرپذیری از محیط، مستقیماً به گوش ما می‌رسند. تجربه شنیداری حاصله به‌گونه‌ای است که گویی صدا از درون فضایی ایزوله به گوش می‌رسد و نه در محیطی وسیع و طبیعی. این امر موجب می‌شود که عواملی چون بُعد و فضا، آنطور که باید و شاید توسط شنونده دریافت نشوند.
البته این صحبت‌ها به معنای انکار توانایی‌های استثنایی هدفون‌ها نیست و شکی نیست که با هدفون نیز می‌توان تجربه شنیداری بسیار خوبی کسب کرد و حتی بعضاً شنیدن جزئیات و ظرایف صدا در هدفون بسیار راحت‌تر است؛ اما درک این تفاوت‌ها، خصوصاً برای ضبط و تولید موسیقی، حیاتی است و باید از آنها آگاه باشید.
در نهایت، توجه به این نکته نیز ضروری است که اگر محیط استودیوی خانگی شما از نظر آکوستیک شرایط مطلوبی نداشته باشد، انعکاس کنترل‌نشده صداها موجب تحریف صدایی می‌شود که به گوش شما می‌رسد و بنابراین، نمی‌توانید موسیقی را به‌شکلی دقیق و تمیز بشنوید. در چنین شرایطی، هدفون گزینه بهتری برای شما خواهد بود.
اگر قصد راه‌اندازی یک استودیوی خانگی را دارید و در انتخاب تجهیزاتی چون هدفون و اسپیکر با مشکل روبرو شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً ویدیوی زیر را تماشا کنید:
https://guitariran.com/music-production-course-home-studio-essentials/
آیا خارج از خانه و استودیو نیز به موسیقی گوش می‌دهید؟
یک عامل مهم دیگر برای انتخاب از میان هدفون و اسپیکر، شرایط زندگی شما است. اگر بیشتر روز را در بیرون از خانه می‌گذرانید و دوست دارید روز خود را با موسیقی سپری کنید، قطعاً یک هدفون پشت بسته بهترین گزینه ممکن است. حتی اگر عادت دارید در سفرهای دور و نزدیک به ساخت موسیقی بپردازید نیز باید به سراغ هدفون بروید. البته اسپیکرهای مانیتورینگ کوچکی نیز در بازار وجود دارند که می‌توان برای ساخت موسیقی در خارج از استودیو روی آنها حساب باز کرد؛ اما حمل آنها به آسانی هدفون نیست.
خستگی گوش را نادیده نگیرید!
یک عامل دیگر که برخی از کاربران هدفون و اسپیکر از آن غافل می‌شوند، خستگی گوش است.
زمانی که از هدفون برای مدتی طولانی استفاده می‌کنید، به دلیل نزدیکی منبع صدا، گوش‌های شما خسته می‌شوند و توانایی خود در تشخیص جزئیات را از دست می‌دهند. در مقابل، استفاده از اسپیکر موجب می‌شود که گوش‌های شما دیرتر خسته شوند؛ اما باز هم باید مدت زمان استفاده از اسپیکر و ولوم موسیقی را کنترل کنید و در حین کار به‌طور مرتب به گوش‌های خود استراحت دهید.
شنوایی شما جزو ارزشمندترین دارایی‌های شماست؛ پس مراقب آن باشید!
نتیجه‌گیری
همانطور که دیدیم، هدفون و اسپیکر دارای مزایا و معایب مختص خود هستند و هر یک برای گروهی از کاربران مناسب‌ترند. مهم‌ترین فاکتورهایی که باید در زمان انتخاب یکی از این دو وسیله در نظر بگیرید، عبارتند از:
- بودجه‌ای که برای خرید هدفون یا اسپیکر در نظر گرفته‌اید
- خواسته‌های شما به‌عنوان یک موزیسین/موسیقی‌دوست
- اولویت‌های صوتی و سلیقه شما
- وضعیت استودیو
- شرایط زندگی روزمره شما
در هر حال، شک نکنید که اگر اکنون از یک هدفون یا اسپیکر معمولی استفاده می‌کنید، با خرید یک نمونه باکیفیت و حرفه‌ای از این وسیله، تجربه شنیداری کاملاً متفاوتی را کسب خواهید کرد و از موسیقی لذتی بیشتر خواهید برد. اگر با مطالعه این مطلب هنوز هم در انتخاب از میان هدفون یا اسپیکر با مشکل مواجه هستید، مشورت با کارشناسان یک فروشگاه تجهیزات موسیقی مانند گیتار ایران می‌تواند کار شما را بسیار ساده‌تر کند.
پرسش‌های متداول
– هدفون استودیویی یا اسپیکر مانیتورینگ؛ کدام‌یک برای میکس و تولید موسیقی مناسب‌تر است؟
هر یک از این دو وسیله، مزایا و معایب خود را دارند و به همین دلیل، حرفه‌ای‌ها از هر دو استفاده می‌کنند. اسپیکر مانیتورینگ از صدای طبیعی‌تری برخوردار است و درک عناصری چون محل قرارگیری سازها را تسهیل می‌کند و در مقابل، هدفون می‌تواند جزئیات صدا را بهتر به شما نمایش دهد و عملکرد آن به وضعیت آکوستیک اتاق وابسته نیست. اگر قصد دارید فقط از هدفون برای میکس موسیقی استفاده کنید، حتماً باید محدودیت‌های آن را بشناسید و در صدد جبران آنها برآیید.
– تفاوت هدفون‌های پشت بسته و پشت باز چیست؟
طراحی ایرکاپ‌های یک هدفون پشت بسته به‌نحوی است که صداهای محیط اطراف به گوش شما وارد نشوند؛ به همین دلیل، از این دسته از هدفون‌ها برای شنیدن و ساخت موسیقی در محیط‌های شلوغ و عمومی استفاده می‌شود. هدفون‌های پشت باز نمی‌توانند مانع نفوذ صداهای مزاحم اطراف به داخل ایرکاپ‌ها شوند و تنها برای استفاده در فضاهای شخصی و آرام مناسب هستند؛ اما در عوض، راحتی بهتر و صدای طبیعی‌تری را برای کاربر به ارمغان می‌آورند.
– آیا تجربه شنیدن یک اثر موسیقی با اسپیکر و هدفون متفاوت است؟
بله، از آنجا که نحوه بازتولید صدا توسط این وسایل متفاوت است، تجربه شنیداری متفاوتی را نیز برای شنونده رقم می‌زنند. امواج صدای تولیدشده توسط اسپیکر، از وضعیت اتاق تأثیر می‌پذیرند و دگرگون می‌شوند؛ در صورتی که در هدفون چنین نیست و صدا در محیطی نسبتاً ایزوله حرکت می‌کند. همچنین، صدای اسپیکر، شنونده را به‌شکلی عمیق‌تر و وسیع‌تر در بر می‌گیرد و حس سه‌بعدی‌تر و طبیعی‌تری دارد.
– آیا برای استفاده از اسپیکر مانیتورینگ، باید وضعیت آکوستیک اتاق خود را ساماندهی کنم؟
بله، برای اینکه صدایی دقیق، صحیح و تمیز از اسپیکر مانیتورینگ دریافت کنید و در زمان میکس و نهایی‌سازی موسیقی دچار خطاهای جبران‌ناپذیر نشوید، باید استودیوی خود را از نظر آکوستیک بهینه‌سازی کنید. این کار هزینه و زحمت زیادی دارد و اگر بودجه یا دانش کافی برای انجام آن را ندارید، می‌توانید فعلاً از یک هدفون پشت باز برای میکس استفاده کنید.
– هدفون یا اسپیکر؛ کدام‌یک سیستم شنوایی را بیشتر به خطر می‌اندازد؟
در صورت استفاده صحیح و اصولی از هر یک از این وسایل، شنوایی شما به خطر نمی‌افتد. اگر ولوم را بیش‌ازحد بالا نبرید، پس از مدت زمانی مشخص به گوش‌های خود استراحت دهید و بهداشت گوش را رعایت کنید، هیچ خطری شنوایی شما را تهدید نمی‌کند. اما در زمان استفاده از هدفون، به دلیل نزدیکی منبع صدا به گوش، باید بیشتر مراقب ولوم موسیقی باشید و در فواصل کوتاه‌تری به گوش‌های خود استراحت دهید.
